آسانسور و یک راهنمای کاربردی دربارۀ استفاده از آن

آسانسور اولین تصویری که به ذهن ما القا می کند اینست که به راحتی و بدون استفاده از راه پله می توانیم طبقات یک ساختمان یا آپارتمان را بالا و پایین برویم. همه ی خوبیهایی که آسانسور به زندگی ما می دهد فقط همین لذت بالا و پایین رفتن با آن نیست بلکه دانستن قدر یک آسانسور سالم هم هست. چون تجربه زندانی شدن در یک کابین کوچک با چراغ‌هایی خاموش و اکسیژنی رو به اتمام، که نشانۀ یک آسانسور خراب است، بدون شک تجربه ایی فراموش نشدنی و گاه وحشتناک به نظر می رسد.

راهنمای کاربردی استفاده از آسانسور

سامان لیفت همین دلیل ساده را مبنای انتشار یادداشتی کرده است که پوریا ملکی، کارشناس نصب و راه اندازی و تعمیر آسانسور آنرا به رشتۀ تحریر درآورده است.

رایج‌ترین نقص آسانسور‌ها چیست؟

آسانسور‌ها گاهی از حرکت می‌ایستند و اصطلاحاً گیر می‌کنند و این رایج‌ترین نقص آنهاست. اگر بدانیم که این توقف‌ها ناشی از فعال شدن بخشی از سیستم امنیتی آسانسور است و در واقع دارد از جان ما محافظت می‌کند، شاید در کابین تاریک و بی‌حرکت آسانسور کمتر اذیت شویم! زمانی‌که سیستم محرک یک آسانسور به هر دلیلی متوقف می‌شود، سیستم ترمز آن فعال می‌شود و کابین در هر موقعیتی که هست، ثابت می‌ماند.

اگر آسانسور شما مجهز به برق اضطراری باشد، شما را در نخستین طبقه متوقف و در‌ها را باز می‌کند و بعد خاموش می‌شود. پس سعی کنید آسانسوری انتخاب کنید که مجهز به برق اضطراری باشد.
آسانسور‌ها به ۳ دلیل از حرکت می‌ایستند. یکی قطع شدن برق، دیگری نقص مکانیکی یا الکتریکی و سومی استفاده ناصحیح از آسانسور مثل تحمیل کردن وزن بیش از حد مجاز به آن.

در ادبیات آسانسور، وزن هر انسان ۷۵ کیلوگرم محاسبه شده است. پس اگر آسانسوری تا ۱۰ نفر ظرفیت دارد، نباید آن را با وزنی بیشتر از ۷۵۰کیلوگرم مواجه کرد که اگر هم در‌هایش بسته شد و راه افتاد، در میانه‌های راه متوقف شود و کار بالا بگیرد.

اگر در آسانسور گیر کردید چه کنید؟

نکته اول و مهم این است که دیوارهای کابین آسانسور در مقابل هوا ایزوله نیست و قرار نیست دچار کمبود اکسیژن شوید. پس آرام باشید و خطر خفگی را در تخیلاتتان تقویت نکنید. توصیه اصلی به حبس‌شدگان، برقراری ارتباط با بیرون از کابین است. پس به هیچ‌وجه درصدد باز کردن درهای کابین با اهرم نباشید، چون گره کار را کور‌تر و خطر را جدی‌تر می‌کند. نگران سقوط آزاد هم نباشید، فیلم سینمایی که نیست، سیستم ترمز اضطراری آسانسور فعال شده و این سیستم مکانیکی است و از کار نمی‌افتد. ضمن اینکه سیم بکسل‌های آسانسور دارای ضریب ایمنی بسیار بالایی هستند و امکان پاره شدنشان چیزی در حد صفر است.

اگر در آسانسور گیر کردید چه کنید؟

بعضی از کابین‌ها، تلفن اضطراری دارند، بعضی‌ها هم زنگ خطر دارند. اگر این‌ها در دسترس نبود، از موبایل استفاده کنید. اگر موبایل هم آنتن نداشت، خونسرد باشید و از روش سنتی فریاد زدن و کوبیدن به در استفاده کنید. وقتی هم گروه نجات از راه رسید، روی کف کابین بنشینید تا حرکت ناگهانی آسانسور، بلایی سرتان نیاورد.

حفظ خونسردی باعث می‌شود که تصمیم‌های بهتری بگیرید و در غیر این صورت ممکن است کس دیگری هم توی کابین باشد که تشویش شما، او را دچار حمله قلبی کند.

اگر آسانسور گیر کرد بیرونی‌ها چه کنند؟

دو حالت وجود دارد: یا کابین آسانسور همردیف با یک طبقه متوقف شده است یا بین طبقات. در حالت اول می‌توانید با استفاده از کلید اضطراری یا‌‌ همان سه‌گوش درهای آسانسور که معمولا در دست مدیر ساختمان و یکی‌دو همسایه دیگر است در را باز کنید تا محبوس‌شدگان خارج شوند، اما اگر کابین بین طبقات گیر کرده است، عقل حکم می‌کند که با مأموران آتش‌نشانی تماس بگیرید و از آن‌ها تقاضای کمک کنید.

اگر آسانسور گیر کرد، بیرونی ها چه کار کنند؟

بسیاری از مأموریت‌های سازمان آتش‌نشانی، مربوط به همین گیر کردن کابین آسانسور بین طبقات است. اگر در هر شرایطی دسترسی به مأموران امداد و نجات ممکن نشد خودتان می‌توانید با کمی دقت دست به‌کار شوید.

ابتدا باید کلید اصلی برق را قطع کنید. به اتاق موتورخانه بروید. اگر قسمت‌های رنگ خورده سیم بکسل‌ها با قسمت‌های رنگ خورده پایه موتورگیربکس هم سطح هستند کابین در تراز یکی از طبقات ایستاده وگرنه باید آن را با یکی از طبقات هم‌سطح کنید. برای این کار با یک دست اهرم ترمز روی موتورگیربکس را فشار دهید و با دست دیگر فلکه دستی زردرنگ روی موتور را در جهتی که راحت‌تر می‌چرخد بچرخانید. درصورتی که سرعت حرکت زیاد شد با شل کردن اهرم ترمز، جلوی سرعت را بگیرید. این چرخش را ادامه دهید تا قسمت‌های رنگ خورده روی سیم بکسل‌ها با قسمت‌های رنگ خورده پایه موتور گیربکس هم سطح شوند. دراین حالت اهرم ترمز را‌‌‌ رها کنید تا کابین متوقف شود.
ازسوراخ‌ سقف چاه موقعیت کابین را پیدا کرده و به آن طبقه بروید. با کلید ۳ گوش در طبقه را بازکنید و با فشاردادن لته درهای کابین، در را هم باز کنید تا سرنشینان از آن خارج شوند. بلافاصله با شرکت آسانسور تماس بگیرید تا برای بررسی وضعیت و رفع اشکال به ساختمان شما بیایند.

دوربین داخل کابین لازم است؟

مرسوم شده که طراحان داخلی، طرح‌هایی هم برای داخل کابین‌ آسانسور‌ها می‌دهند که بعضی از آن‌ها واقعاً جذاب است. اما به‌غیر از موارد این‌چنینی که به سلیقه ساکنان خانه مربوط است، بد نیست که کابین آسانسور‌ها به دوربین مداربسته هم مجهز شود تا بعضی موارد مثل حمل بار با آسانسور که معمولاً ممنوع است یا اعمال وزن غیرمجاز به آن، توسط نگهبان ساختمان مراقبت شود. خصوصاً در آسانسورهایی که به سیستم هشدار وزن اضافه مجهز نیستند، از تحمیل وزن اضافه باید ممانعت شود. چون آسانسور به هر زحمتی که هست، به راه می‌افتد اما احتمالا در راه می‌ماند.

چه مواقعی از آسانسور‌ها استفاده نکنیم؟

زمانی که متوجه حتی یک نقص فنی کوچک در سیستم آسانسورتان می‌شوید بهتر است تا زمان بر طرف شدن این مشکل، از پله‌ها استفاده کنید تا دردسری درست نشود. کار‌شناسان ایمنی بسیار تأکید کرده‌اند که بعد از وقوع زلزله هم به هیچ‌وجه از آسانسور ساختمان‌ها برای جابه‌جایی استفاده نشود تا از ایمن بودن آن مطمئن شوید.
یکی از مواردی هم که به هیچ وجه نباید از آسانسور برای رفت‌وآمد عمودی در ساختمان استفاده کرد در زمان وقوع آتش‌سوزی در آپارتمان است.

آسانسور‌ها هر چند وقت باید بازرسی شوند؟

آسانسور‌ها بخشی حساس و خطرآفرین در مجموعه اجزای ساختمان‌ها به‌حساب می‌آیند و از نظر عملکرد و ایمنی باید دائم بررسی شوند. بنابراین نیاز به نگهداری مناسب و بازرسی ادواری دارند؛ این را مقررات ملی ساختمان هم تأیید می‌کند. بخشی از مقررات ملی ساختمان، به موضوع مراقبت و نگهداری از ساختمان‌ها اختصاص دارد.

در این مبحث در مورد نگهداری از آسانسور‌ها آمده که مالک ساختمان یا نماینده قانونی او باید حداقل ماهی یک‌بار، تمامی قطعات برقی و مکانیکی آسانسور را بازبینی کند و اگر تشخیص داد که قطعه‌ای نیاز به تعمیر یا تعویض دارد، حتماً دستگاه را از سرویس خارج کند و این خبر را از طریق نصب اعلامیه روی تمامی درهای آسانسور، به ساکنان ساختمان اطلاع دهد. آسانسور دستگاهی است که مدام در حرکت است و استهلاک بالایی دارد. در مقررات ملی ساختمان آمده که باید هر سال آسانسور‌ها را مورد بازرسی کامل قرار داد. به این معنا که آن‌ها را خاموش کرد و از یک بازرس خواست تا آن را اصطلاحاً از صفر تا صد بررسی کند.

بازرس را از کجا گیر بیاوریم؟!

برای بازرسی سالانه آسانسور، بهتر است با یک شرکت بازرسی تماس گرفته شود تا کار‌شناس خود را به محل اعزام کند. شرکت‌های بازرسی ساختمان، تأیید صلاحیت خود را از سازمان ملی استاندارد دریافت می‌کنند و فهرستی از شرکت‌های مورد تأیید را در وب‌سایت این سازمان می‌توان یافت. حتی برای محکم‌کاری بد نیست که در زمان نصب آسانسور هم یک بازرس حضور داشته باشد و نصب صحیح آسانسور را نظارت و تأیید کند.

برای بازرسی آسانسور‌ها، فرم‌هایی وجود دارد که توسط سازمان استاندارد در اختیار بازرس‌ها قرار داده شده است. بد نیست نگاهی به این فرم‌ها بیندازید و یک کپی از آن تهیه کنید تا در مواقع بازرسی ادواری آسانسور، بدانید که یک بازرس، به چه نکات و چه بخش‌هایی از آسانسور باید توجه کند.

چه علائمی را جدی بگیریم؟

باز شدن درهای آسانسور در مواقعی که کابین از راه نرسیده، خطرناک‌ترین نقصی است که یک آسانسور ممکن است پیدا کند. چنین نقصی را به هیچ‌وجه نباید نادیده گرفت. مواردی مثل توقف کابین در موقعیتی بالا‌تر یا پایین‌تر از سطح زمین هم یک هشدار جدی است.

بعضی مواقع آسانسور‌ها برخی از طبقات را رد می‌کنند که این مشکل هم با گذشت زمان حل نمی‌شود. هر نوع صدای ناهنجار ممکن است نشانه‌ای از نقص فنی باشد. از مکانیک‌های خودرو که بپرسید، تأیید خواهند کرد که بخش بزرگی از مراجعان به آن‌ها، کسانی هستند که بیهوده سعی کرده‌اند یک نقص ظاهراً کوچک را برطرف کنند و اتفاقاً آن را به مشکلی حاد تبدیل کرده‌اند. این موضوع در مورد هر دستگاه مکانیکی دیگری مثل آسانسور هم صادق است و باید گفت که اگر آشنایی کامل با مکانیسم آسانسور وجود ندارد، عاقلانه‌تر است که اقدام شخصی برای تعمیرش صورت نگیرد.

آداب و اصول آسانسورسواری

آسانسور یک وسیله نقلیه عمومی است و استفاده از آن، آداب و اصولی دارد، مثل اینکه:

• کشیدن در آسانسور در مواقعی که هنوز کابین در طبقه توقف نکرده، فایده دیگری جز خرابی قفل در به مرور زمان ندارد.
• فشردن مکرر دکمه آسانسور هم موجب نمی‌شود که کابین زود‌تر از راه برسد. اگر خیلی عجله دارید، بهتر است از پله‌ها استفاده کنید. خصوصاً اگر می‌خواهید یکی‌دو طبقه تردد کنید، استفاده از آسانسور منطقی نیست. متوقف کردن کابین در یکی‌دو طبقه اول، وقت دیگران را می‌گیرد و در عین حال ما را از یک ورزش کوتاه محروم می‌کند.
• زمانی‌ که وارد آسانسور شدیم، ادب حکم می‌کند بگذاریم کسی که جلو‌تر است، زود‌تر دکمه طبقه مورد نظرش را بزند. رعایت حال معلولان، جانبازان، سالمندان، خانم‌ها و کودکان هم البته ضروری است.
• اگر در‌ها دارند بسته می‌شوند و ناگهان کسی دوان‌دوان از راه می‌رسد، اخلاق حکم می‌کند که دکمه گشودن در را بزنیم تا او هم بتواند سوار شود. قطعاً اگر خودمان جای دونده باشیم، انتظار داریم که آسانسورسوار‌ها در را برایمان باز کنند.
• آسانسور یک وسیله عمومی است. اگر از خرید آمده‌ایم و بار زیادی به همراه داریم، با وارد شدن به کابینی که مسافر دارد، دیگران را آزار ندهیم و سعی کنیم از یک آسانسور خالی استفاده کنیم.
• هرگز نباید کابین را برای رسیدن همراهانمان متوقف نگاه‌داریم. آسانسور، هواپیما نیست که اگر از آن‌جا بمانیم، زیان فراوانی داشته باشد.
• آسانسورهای ساختمان‌های پر رفت‌وآمدی مثل بیمارستان‌ها، معمولاً مملو از مسافر می‌شوند. در این مواقع بهترین حالت آن است که همگی مسافران رو به در بایستند. اما از آنجا که ما ایرانی‌ها پشت کردن به هم را بی‌ادبی می‌دانیم، معمولاً در میان کابین سرگردان می‌شویم. اگر قصد پشت کردن به هم را نداریم، لااقل طوری نایستیم که بینی‌هایمان با هم مماس شوند!
• بهتر است مسافران آسانسور خودشان دکمه طبقه مورد نظرشان را در زمان ورود بفشارند. کسی که کنار دکمه‌ها ایستاده، مسئول این کار نیست.
• صحبت با تلفن همراه، ایجاد سر و صدای اضافه مثل سرفه‌های شدید، در تمام وسایل نقلیه عمومی صحیح نیست؛ چه تاکسی و اتوبوس، چه آسانسور.
• استفاده از محیط کوچک و بسته آسانسور برای بعضی‌ها ترسناک و ناممکن است. این نوع از اختلال‌های روانی را با عنوان‌هایی مثل ترس از غوطه‌وری و تنگناهراسی می‌شناسند و البته قابل درمان است. روانشناس‌ها می‌گویند برای درمان چنین اختلالی، باید ترس را به مرور کاهش داد. چنین فردی باید چندبار به همراه یک فرد دیگر، در یک کابین بی‌حرکت قرار بگیرد و بعد از مدتی یک طبقه را با آسانسور بپیماید و به مرور به شمار طبقه‌ها اضافه شود و بعد این مسیر را بدون همراه طی کند تا اندک اندک ریشه‌های ترس از آسانسور در دلش بخشکد. به هر صورت ترس از آسانسور، بیماری پیچیده‌ای نیست و درمان راحتی دارد.

منبع: محسن رخش خورشید/ روزنامه همشهری